Dramatisch toneelspel
Op zomaar een druilerige avond woon ik een algemene ledenvergadering van een vereniging bij: de werking van de democratie op microschaal. Of beter gezegd, de paradox van de democratie. Na ontelbare vergaderingen zie ik namelijk ook de keerzijde: bijvoorbeeld dat democratie kan ontaarden in apathie. Zolang het lid maar kan sporten of tuinieren, wordt het uitoefenen van het stemrecht niet als noodzakelijk gevoeld.
Wie zijn de mensen die wél naar een ledenvergadering komen? Ongetwijfeld zijn het betrokken leden. Er bestaan onder deze leden veelal weer groepen en subgroepen. Soms met eigen appgroepjes, of een eigen Facebookpagina. Het digitale tijdperk heeft het eenvoudiger gemaakt om gelijkgestemden te verenigen. Wanneer niet langer het collectieve belang domineert, maar apathie en eigenbelang overheersen, dan wordt de democratie ondermijnd. Als kindlief maar wordt geselecteerd, of het te grote tuinhuis met grote trampoline maar kunnen blijven staan. Zij zetten de belangen van zichzelf voorop en beschadigen zo het collectief. Destructie van de verenigingsdoelen en -normen is dan een feit. Dit is van alle tijden.
De democratie binnen de vereniging is echter steeds minder gebaseerd op verenigingseigen tradities en sterke eigen normen. De cultuur binnen verenigingen verandert. De subgroepjes, ooit verbonden door gemeenschappelijke doelen en een eigen cultuur, gaan elkaar bevechten. Een ledenvergadering ontaardt in een dramatisch toneelspel. Naar de andere groep(en) wordt niet geluisterd. De groep wordt gezien als een verzameling foute ideeën of doelen, als de vijand. Irrationele besluitvorming overheerst.
Er ontstaat onrust met het risico dat er een roep komt om een sterke leider, die de touwtjes in handen moet nemen en moet gaan handhaven. Tirannieke leiders komen bovendrijven. Gedreven door eigenbelang mennen zij de leden. De tirannieke leider is van mening dat het verenigingsvolk niet bij machte is om met voldoende kennis van zaken besluiten te kunnen nemen. Die besluiten neemt de leider. Het ontdemocratiseringsproces is een feit. Dan pas realiseren de leden zich dat apathie en het verwachten dat anderen wel verantwoordelijkheid nemen, funest is. Op dat moment ontstaat een roep om inspraak. En soms komt die roep te laat.
