Ons systeem deugt niet
Bij de start van het academisch jaar dwalen mijn gedachten even af naar de cursus Marktwerking voor gevorderden. Denk aan zo’n zaaltje met lauwe koffie en een gezellige carréopstelling, waarbij om de haverklap het toverwoord incentive valt. De prikkel die je motiveert om harder te werken. In marktwerkingstermen is het onze taak om de student door de stof heen te jagen binnen de uniforme jaarkalender, zodat de student het examen kan halen en de outputfinanciering wederom is veiliggesteld. Om de kwaliteit te borgen evalueren we ons helemaal suffer-de-suf. Daarnaast willen we het onderwijssysteem beheersbaar maken door continu te standaardiseren, te controleren en verantwoording af te leggen. We hopen dus vooral dat genoeg studenten zo op een aardig kennis- en vaardighedenniveau eindigen en de financiering weer rond is. Mission completed.
Hierdoor ontstaat spanning met wat voor een student en de samenleving óók belangrijk is. Want het gaat niet alleen om kennis. We willen studenten toch ook uitdagen, meenemen op een wetenschappelijke, originele, creatieve reis, waarbij zij hun eigen talent ontdekken en verder ontwikkelen. Per slot van rekening kan een student een examen halen en nauwelijks wijzer zijn geworden en daar wordt uiteindelijk de samenleving ook niet veel wijzer van.
Hoe gaaf zou het zijn als we studenten kunnen opleiden tot sterke, onafhankelijke personen
Wellicht is het goede antwoord minder belangrijk dan de weg ernaartoe. In een goede begeleiding tijdens die reis kunnen we nog stappen zetten, maar ja, die incentives…
De financieringsstructuur zorgt dat een muur en een slotgracht om de faculteiten heen zijn gebouwd. We hebben facultaire eilandjes met heersers gecreëerd die niet in alle gevallen over managementkwaliteiten beschikken, want daar liggen de incentives in het systeem nu juist net niet. Menig student raakt ergens in dit systeem verdwaald. Hoe gaaf zou het zijn als we studenten ook kunnen opleiden tot sterke en onafhankelijk personen! Studenten die de autoriteiten en het systeem durven uitdagen, het schools conformerende achter zich laten en uiteindelijk uitgroeien tot krachtige, zelfstandig nadenkende wezens die hun talent en passie hebben gevonden. Het wordt tijd dat ook wij het systeem ter discussie stellen en het eens echt gaan hebben over incentives.
Hoogleraar Olfers is ook vertrouwenspersoon voor klokkenluiders aan de VU.
